Warsztaty „Kot(d) dla tolerancji” zrealizowane zostały na przełomie marca i kwietnia 2010 r. w trybie siedmiu cotygodniowych, trzygodzinnych spotkań. Udział wzięło w nich piętnaście dziewcząt w wieku gimnazjalnym, które zgłosiły się w drodze otwartej rekrutacji. Przygotowane przez prowadzących zajęcia łączyły w sobie elementy literatury, historii, teorii kultury, krajoznawstwa i sztuki. W myśl sentencji mówiącej, że kulturę trzeba przeżywać, a nie jej nauczać, próbowaliśmy użyć sztuki jako katalizatora doświadczenia. Poprzez aktywności artystyczne chcieliśmy umożliwić uczestniczkom przetworzenie ich codziennego doświadczenia oraz wiedzy zdobywanej podczas warsztatów w twórczy sposób. W efekcie stworzyły one cztery formy artystyczne: plastyczną, literacko-medialną, teatralną i rzeźbiarską, odzwierciedlające logikę zrealizowanego cyklu warsztatów.

 

Warsztaty osnute były wokół bajki o kocie Kolorze, napisanej przez Moisesa Gutierreza Raimundeza: niewidomy kot o imieniu Kolor (gdzie ułomność kota funkcjonuje jako figura różnicy) wyrusza w podróż i od napotkanych po drodze zwierząt próbuje dowiedzieć się czegoś o nich i o sobie samym. Próba komunikacji staje się jednak problemem – zwierzęta nie bardzo wiedzą, jak się porozumieć z niewidomym kotem. Używają właściwych osobie widzącej określeń, co nie prowadzi jednak do zerwania kontaktu, lecz do pogłębienia interakcji i próby przełożenia tego, co wydaje się oczywiste na inny, nieznany kod komunikacyjny. Kot powraca do swojej jaskini usatysfakcjonowany podjętą wędrówką, bardziej ze względu na pozytywne doświadczenie spotkania, niż wiedzę, którą udało mu się uzyskać. Zatacza symboliczne koło, bo wraca do tego samego miejsca, do punktu wyjścia. Wraca jednak bogatszy o nowe doświadczenia. Czytelnik przeczuwa, że także w napotkanych zwierzętach coś się zmieniło.

Bajka była pretekstem do rozmowy o różnicy i jej społecznych konsekwencjach: nierównościach, barierach komunikacyjnych, stereotypach i uprzedzeniach, dyskryminacji i szoku kulturowym. Motywem łączącym warsztaty był za każdym razem inny „deficyt”, potraktowany przez nas jako ograniczenie, które inspiruje. Na pierwszym warsztacie uczestniczki miały wykonać pracę plastyczną pokazującą cechy kota Kolora, jakich używały do jego opisu zwierzęta, ale tak, by praca ta była czytelna dla kogoś, kto jej nie widzi. Na drugim – tworzyły skecz radiowy: musiały zbudować sytuację spotkania międzykulturowego, ale posługując się tylko głosem i nadając spotkaniu zabawny, humorystyczny ton . Na trzecim – na kanwie bajki, tworzyły pantomimę (nie mogły mówić, posługiwały się wyłącznie gestem, ruchem, mimiką, kostiumem, dekoracją itp.). Na czwartym – ozdabiały rzeźbę kota Kolora (ze względów technicznych wykonaną wcześniej przez profesjonalistkę), konstruując w ten sposób czytelny dla innych symbol wartości, jakie przyswoiły w trakcie warsztatów. Te wartości uczestniczki wskazały same: „oryginalność”, „rozmaitość” (synonim różnorodności), „subkultura”, „tolerancja”, „radość”, „przyjaźń”. Uwagę zwracają szczególnie trzy ostatnie, gdyż odnoszą się do konkretnych jakości relacji międzyludzkich i towarzyszących im pozytywnych emocji. Warsztaty artystyczne przeplatane były wyjściami w teren: do meczetu, na kirkut, na wystawę poświęconą Zamenhofowi i esperanto. Wędrówki te odbywały się pod wspólnym hasłem „Wyprawy kota Kolora”. Podczas nich uczestniczki metaforycznie stawały się kotami, takimi jak Kolor – szły w nieznane i spotykały się z innością, po czym bogatsze o nowe doświadczenia, wracały do swoich własnych światów.

 

Organizator: Centrum im. Ludwika Zamenhofa w Białymstoku, Fundacja Uniwersytetu w Białymstoku „Universitas Bialostocensis”;
Koordynator: Agnieszka Mieńko;

Warsztaty prowadzili: Krzysztof Bezubik, Anna Kloza, Małgorzata Niedzielko, Katarzyna Niziołek, Radosław Poczykowski.

 

 

ENGLISH:

 

A workshop project, conducted in cooperation with The Ludwik Zamenhof Centre in 2010, addressed to gymnasium youths. It comprised of a series of weekly group meetings that incorporated elements of literature, history, theory of culture, city touring, and art. The workshops were based on a story by Moises Gutierrez Raimundez about a blind cat named Color – hence the project title. Within the project framework, creative activities (artistic, literary, theatrical) interwove with visits in a mosque, at the Jewish cemetery, and at the Esperanto centre, connected by a common label “Excursions of Color, the cat”. In the end, the participants created a sculpture of Color, and the workshops’ results were introduced to a wider public with an exhibition and educator’s book.