Podstawą realizacji programu są bajki międzykulturowe oraz gry i zabawy dydaktyczne (specjalnie opracowane przez ekspertów na jego potrzeby), które umożliwiają poznawanie problemów związanych z funkcjonowaniem w roli Obcego/Innego. Efektem pilotażu programu będzie książka metodyczna Przygody Innego. Bajki w edukacji międzykulturowej.

 

Działanie to jest odpowiedzią na coraz większe problemy w zakresie pokojowego współżycia osób wywodzących się z różnych kultur. Od kiedy w Białymstoku pojawili się uchodźcy, obraz kulturowy miasta stał się bardziej różnorodny. Jednak ze względu na to, że uchodźcy wywodzą się z zupełnie innej kultury (są to głównie Czeczeni i muzułmanie) pojawiają się problemy w sferze wzajemnych relacji, wynikające głównie z niezrozumienia wzajemnych zachowań i stereotypów jakim jest obarczona społeczność uchodźców. Często dochodzi też do aktów związanych z dyskryminacją tej grupy (opisywanych szeroko przez lokalną prasę).

 

Stąd też konieczne jest podjęcie działań zmierzających do uwrażliwiania na odmienność kulturową. W przeciwnym razie te negatywne zjawiska będą się pogłębiać. W ramach działania Przygody Innego chcemy stworzyć i opublikować pilotażowy program kształtowania wrażliwości na odmienność. Będzie on początkowo adresowany do najmłodszych dzieci, zaś naszym zamierzeniem jest objęcie nim jak najszerszej grupy odbiorców. Tylko inicjatywy o charakterze systemowych oddziaływań, adresowane do jak najszerszego grona, od najniższych szczebli kształcenia, mogą wpłynąć na pozytywną, trwałą zmianę.

 

U podstaw programu leży założenie, że naturalne jest to, iż ludzie różnią się pomiędzy sobą, jednak odmienność ta nie powinna stanowić przeszkody w relacjach międzyludzkich, a wręcz przeciwnie powinna być źródłem doświadczeń wzbogacających osobowość i tożsamość jednostki.

Warunkiem efektywności działań zmierzających do kształtowania wrażliwości na odmienność kulturową jest rozpoczęcie od rozwijania otwartości na Innego w namacalnych, bliskich dla dziecka wymiarach. Nie jest bowiem możliwe, by akceptowało ono odmienność osoby wywodzącej się z innego kręgu kulturowego, jeżeli nie może zaakceptować koleżanki z sąsiedniej ławki noszącej okulary, osoby starej, dziecka ubogiego czy niepełnosprawnego. Stąd ważne jest, by rozwijać wrażliwość we wszystkich wymienionych na wstępie wymiarach, odnosząc się początkowo do tych, które są dla dziecka najbliższe. Ma to istotne znaczenie zwłaszcza w przypadku dzieci w wieku przedszkolnym, które charakteryzują się egocentrycznym patrzeniem na świat.

Głównymi celami działania są:
•    wypracowanie metody skutecznego przeciwdziałania dyskryminacji ze względu na odmienność kulturową;
•    opracowanie programu uwrażliwiającego na odmienność kulturową, który będzie systemowo realizowany od najniższych szczebli kształcenia;
•    rozwijanie działań na rzecz budowania dialogu międzykulturowego;
•    integracja społeczeństwa przyjmującego z uchodźcami.

W ramach działania doświadczeni i przeszkoleni wolontariusze przeprowadzą cykl warsztatów na podstawie scenariuszy autorskich, opracowanych przez osoby kompetentne w tej dziedzinie. Zawierać one będą ćwiczenia dostosowane do grupy odbiorców oraz propozycje zajęć prowadzonych metodami aktywnymi. Zajęcia, mające charakter pilotażowy, odbywać się będą w przedszkolach i szkołach podstawowych na terenie Białegostoku, do których uczęszczają dzieci z innych kultur. Warsztaty będą uzupełnione o spotkania towarzyszące (pokaz tańców kaukaskich, spotkanie z wolontariuszami europejskimi). Następnie scenariusze zostaną zweryfikowane w oparciu o refleksje pojawiające się podczas ich realizacji, naniesione zostaną sugestie i poprawki. Na ich bazie zostanie stworzona publikacja opracowana przez specjalistów.

Po zakończeniu druku publikacji, w marcu i kwietniu 2011 roku, zostaną przeprowadzone szkolenia dla nauczycieli. Ich celem będzie promowanie programu, zapoznanie z jego rezultatami, możliwościami wykorzystania w pracy z dziećmi oraz tematyką dotyczącą zagadnień uchodźczych i międzykulturowych. Publikacja, za pośrednictwem nauczycieli, zostanie przekazana szkołom i przedszkolom, w których pracują. Będzie także przesłana wszystkim zainteresowanym placówkom.

Działanie jest współfinansowane ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu na rzecz Uchodźców, ze środków budżetu państwa oraz Prezydenta Miasta Białegostoku.

 

 

DOBRE PRAKTYKI  W ANIMACJI I EDUKACJI MIEDZYKULTUROWEJ
„Tak różni, a jednak podobni” – nauka poprzez zabawę

Studenci trzeciego roku studiów stacjonarnych – animacji społeczno-kulturowej Akademii Pedagogiki Specjalnej w Warszawie: Maciej Czerniejewski, Przemysław Pałubiński, Karina Piechulska, Katarzyna Przepałkowska, pod opieką dr Urszuli Markowskiej-Manista, przygotowali, a następnie zrealizowali swój pierwszy animacyjno-edukacyjny projekt w środowisku przedszkola.

Projekt „Tak różni, a jednak podobni” był naszym debiutem w prowadzeniu warsztatów z edukacji międzykulturowej, ale to jak przebiegł cykl spotkań przerosło nasze oczekiwania!!!

W dniach 10  i 11 stycznia 2012 roku przeprowadziliśmy w jednym z błońskich przedszkoli –Niepublicznym Przedszkolu Językowym „Akademia Małego Człowieka”, warsztaty z edukacji międzykulturowej dla najmłodszych. Grupą docelową działań edukacyjnych i animacyjnych były dzieci w wieku pięciu lat, a więc starszaki.

 

Celem zajęć było przede wszystkim przybliżenie dzieciom tematyki współczesnej międzykulturowości oraz zapoznanie z wartością kulturowej różnorodności w codziennym świecie. Ponadto w projekcie postawiliśmy sobie za priorytet kształtowanie wrażliwości, tolerancji, empatii i otwartości na Innego, zgodnie z przesłaniem: Każdy z nas jest inny.
Przygotowaliśmy różnorodne zajęcia, zaczynając od animacji wstępnej, omówienia specyfiki elementów wybranych kultur (chińskiej, wietnamskiej, nigeryjskiej, kongijskiej) poprzez  wykorzystanie bajek „Podróż do krainy smoka” z publikacji „Przygody Innego” pod redakcją Anny Młynarczuk-Sokołowskiej, Katarzyny Potoniec, Katarzyny Szostak-Król (Fundacja Uniwersytetu w Białymstoku, Fundacja Edukacji i Twórczości) oraz „Apetyt na Wietnam” wraz z teczką – „Azja dla najmłodszych – materiały dla nauczycieli” (pozyskane z Fundacji Edukacji Międzykulturowej).

 

Kolejnym działaniem były pląsy do bogatej, różnorodnej muzyki twórców wywodzących się z państw kontynentu afrykańskiego (Demokratyczna Republika Konga, Nigeria) prowadzone wokół sztucznego ogniska, które było symbolem bliskości i integracji międzyludzkiej.  Dzieci świetnie odnajdywały się w ruchu aranżowanym, a zarazem spontanicznym, bo modelowanym przez nich samych. 

 

W dalszej części odbyła się prezentacja fragmentów bajek – piosenka „Hakuna Matata” (z języka Swahili – „Nic się nie martw”) z bajki „Król lew”, fragment ćwiczeń z  bajki „Mulan”, pokaz chińskiej sztuki walki na podstawie filmu „Kung Fu Panda”, a także obraz dżungli i przyjaźni Mowgliego z niedźwiedziem w „Księdze dżungli”.  Przy pomocy dyskusji staraliśmy się przełamywać stereotypy, nawiązywać do wartości przekazu międzykulturowego, bazując na specyfice zmieniającej się rzeczywistości w Europie, Afryce i Azji.

 

Drugi dzień dostarczył kolejnych wrażeń. Pięciolatki w jeszcze lepszych nastrojach niż dnia poprzedniego tworzyły „afrykańskie” grzechotki przy wykorzystaniu materiałów wtórnych (puszki, plastikowe korki) i innych produktów papierniczych. ćwiczenie ukazujące kreatywność dzieci i poszerzające ich wyobraźnie dotyczyło jedynie aspektu zabawek wykonywanych przez dzieci, które ich nie posiadają. Przy realizacji tego typu działań animacyjnych należy zwracać uwagę na przekazywanie najmłodszym rzeczywistego obrazu świata dzieci na różnych kontynentach. Jest to bardzo ważny element niwelujący stereotypy. Warto wytłumaczyć najmłodszym, że w wielu państwach świata część dzieci nie ma możliwości bawienia się zabawkami (misie, lalki, klocki, itp.) i wyrabia je sama, a część ma dostęp do szerokiej oferty zabawek, którymi obdarowują je rodzice, opiekunowie, najbliżsi.  

 

Działaniem końcowym, wieńczącym i podsumowującym nasze dwudniowe zmagania, był pokaz mody. Dotyczył on przykładowych, tradycyjnych strojów afrykańskich i azjatyckich, w których zwróciliśmy uwagę na tkaninę, kolorystykę, krój sukienki oraz koszuli i spodni męskich. Dzieci wchodziły w rolę Innego i prezentowały kreacje przed całą kadrą pracowniczą przedszkola. 

 

Przesłaniem, jakim zakończyliśmy spotkania warsztatowe, było podkreślenie i obrona tezy, iż wszyscy ludzie tworzący świat są tak samo ważni i wartościowi. Pomimo różnic kulturowych zamieszkujemy obok siebie, dlatego powinniśmy siebie nawzajem szanować i pamiętać, że np. dla nas osoba pochodzenia nigeryjskiego jest owym Innym kulturowo i narodowościowo, ale to działa również odwrotnie i dla Nigeryjczyka czy Nigeryjki to my jesteśmy tym Innym – mieszkańcem odległego kraju, innej kultury i narodowości.
Dzieci bardzo zaangażowały się w projekt. Wiele rzeczy ich ciekawiło, słuchały, pytały, opowiadały, bawiły się, obdarzyły nas ogromnym zaufaniem i sympatią. Podsumowaniem niech będzie nasze wymyślone – nierealistyczne, autorskie drzewo ewaluacyjne, na którym dzieci zaznaczały swój poziom zadowolenia z warsztatów.

 

Więcej informacji i zdjęć na naszej stronie na portalu społecznościowym Facebook:
http://www.facebook.com/pages/Tak-r%C3%B3%C5%BCni-a-jednak-podobni/272984296090837

Chcemy kontynuować działania i realizować nasz projekt również w innych placówkach. Serdecznie zapraszamy do kontaktu i współpracy!
Kontakt: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript., tel.: 697666327

Dziękujemy Fundacji Uniwersytetu w Białymstoku, Fundacji Edukacji i Twórczości oraz Fundacji Edukacji Międzykulturowej za otrzymane materiały edukacyjne, dzięki którym udało nam się zaciekawić najmłodszych światem wielu kultur.

Organizatorzy: Studenci animacji społeczno-kulturowej Akademii Pedagogiki Specjalnej w Warszawie: Maciej Czerniejewski, Przemysław Pałubiński, Karina Piechulska, Katarzyna Przepałkowska.
 

*

Edukacja międzykulturowa w przedszkolu – relacja wolontariuszki

W lutym 2014 roku wolontariusze (studenci UwB, licealiści), rozpoczęli realizację programu edukacyjnego "Przygody Innego" w białostockich przedszkolach i szkołach podstawowych. Działanie poprzedzone było szkoleniem z zakresu metodyki edukacji międzykulturowej. 
Zapraszamy do zapoznania się z krótką relacją wolontariuszki z warsztatów w Przedszkolu Samorządowym nr 64 w Białystoku.

Osoby zainteresowane prowadzeniem podobnych zajęć w placówkach edukacyjnych w Białymstoku prosimy o kontakt z koordynatorem działania: dr Anna Młynarczuk-Sokołowska, Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.

Inicjatywa jest realizowana przez Fundację Uniwersytetu w Białymstoku we współpracy z Fundacją Edukacji i Twórczości.

Urszula Borys
Pacynka Inny wśród dzieci

Podczas pierwszego spotkania w Przedszkolu Samorządowym nr 64 "Akademia Jasia i Małgosi", dzieci z wielkim zapałem odpowiadały na pytania dotyczące postaci Innego. Moment pierwszego kontaktu z pacynką był zaskakujący, ponieważ dzieci przyjęły Innego, jako nowego członka grupy. Przedszkolaki w różnorodny sposób witały się z Innym - poprzez podanie ręki, przytulenie czy głaskanie po włosach.

6-letni Joachim stwierdził, że "Inny jest naszym przyjacielem, który lubi się z nami bawić". 7-letnia Wiktoria zauważyła, że "Inny to nasz nowy kolega. On przychodzi do nas, zawsze się uśmiecha i opowiada nam fajne przygody". Zdaniem 6-letniej Dominiki, Inny to starszy chłopiec, który przychodzi w każdą środę, aby porozmawiać z dziećmi i opowiadać nowe bajki, które według 6-letniej Amelki "są fajne i dzieci nigdy takich nie słyszały".

Podczas czwartych zajęć zaskakujący był fakt, że dzieci zauważyły zmianę w wizerunku Innego, który był inaczej ubrany, miał więcej piegów i nie posiadał plecaka. Dzieci z zaciekawieniem dopytywały gdzie był Inny i dlaczego ma tak dużo piegów. Zdaniem sześcioletniej Amelki "Inny jest fajny, bo ma inne włosy, rumieńce i pieguski".

Wszystkie dzieci zgodnie stwierdziły, że podczas zajęć czują się dobrze - bo jest im miło. 6-letnia Dominika zadeklarowała, że lubi zajęcia z Innym, bo są bardzo ciekawe.

Odmienność widziana oczami dzieci

Pierwsze zajęcia pokazały, że Inny w oczach dzieci to osoba, która pochodzi z innego kraju, ma inny kolor skóry, jest starsza lub młodsza, niska lub wysoka, ubiera się w inny niż dzieci sposób. Według 6-letniej Amelki Inny (pacynka), też jest inny, ponieważ jest straszy, ma 12 lat, jest niski, ubiera się w śmieszne koszule i kolorowe spodnie.

Najczęściej rysowanymi postaciami, które dzieci kojarzyły z odmiennością były osoby czarnoskóre, Chińczycy oraz Eskimosi. Prace przedszkolaków przedstawiały też osoby młode i starsze, dzieci pochodzące z różnych krajów. Na wszystkich pracach Inny zajmował centralne miejsce na kartce.