Fundacja Uniwersytetu w Białymstoku

Warsztaty "Byliśmy tu" - oferta dla szkół

We wrześniu i październiku do udziału w warsztatach zapraszamy zorganizowane grupy szkolne. Opiekunów grup prosimy o kontakt mailowy: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript. w sprawie ustalenia terminu i innych szczegółów. Warsztaty odbywać się będą w Muzeum Historycznym lub - w razie konieczności - w szkołach.

Wystawa "Byliśmy tu", fot. Muzeum Podlaskie w Białymstoku.

Warsztaty edukacyjne BYLIŚMY TU – oferta dla szkół

Od 26 lipca można oglądać zorganizowaną przez Muzeum Podlaskie w Białymstoku wystawę „Byliśmy tu”, poświęconą historii białostockiej społeczności żydowskiej i powstaniu w białostockim getcie, którego 70. rocznicę będziemy obchodzić 16 sierpnia. Wystawie „Byliśmy tu” towarzyszy oferta edukacyjna, przygotowana przez Fundację Uniwersytetu w Białymstoku, skierowana do młodych odbiorców, uczniów gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych z Białegostoku i województwa podlaskiego. Składa się na nią pięć warsztatów dotyczących historii i kultury żydowskiej, których autorskie scenariusze przygotowali: Anna J. Kloza, Katarzyna Niziołek i Mariusz Sokołowski.

Tematyka i terminy warsztatów:

Historia ukryta w przedmiotach
Idea warsztatu opiera się na stworzeniu sytuacji bezpośredniego kontaktu z przeszłością przy użyciu autentycznych przedmiotów potraktowanych jako nośniki pamięci. Przedmioty (eksponaty historyczne) wykorzystane w warsztacie funkcjonują w nim jako pozostałości (ślady) minionych czasów i ludzkich losów. Warsztat ma na celu ukazanie znaczenia narracji (opowieści) w poszukiwaniach historycznych oraz roli zwykłych ludzi w opowiadaniu historii, co w warstwie metodologicznej odpowiada perspektywie historii mówionej. Uczestnicy warsztatu odwołują się do swojej wiedzy historycznej, wyobraźni i wspomnień, wywołanych przez poszczególne przedmioty. Wchodzą w role opowiadaczy historii, jej potencjalnych świadków i transmiterów. Rozwijają umiejętność obserwacji otoczenia – wrażliwość na historie ludzkie ukryte w przedmiotach codziennego użytku.
Warsztat prowadzi Katarzyna Niziołek.

Elementy kultury żydowskiej
Motywem przewodnim warsztatu jest wehikuł czasu, za pomocą którego uczestnicy przenoszą się w przeszłość, do roku 1938. Są członkami białostockiej gminy (społeczności, wspólnoty) żydowskiej. Jest Szabas (Szabat) – kończący tydzień świąteczny dzień przypadający w sobotę. Jako religijni Żydzi wybierają się do synagogi… Podczas warsztatu, na podstawie fotografii i fragmentów wspomnień uczestnicy poznają charakterystyczne zwyczaje szabasowe, obowiązujące w tym dniu religijne zasady i tradycyjne świąteczne menu. Dowiadują się między innymi, dlaczego synagogi nie nazywamy świątynią, czym jest aron ha-kodesz i z czego przygotowuje się czulent.
Warsztat prowadzi Katarzyna Niziołek.

Życie codzienne w białostockim getcie
Celem warsztatu jest pokazanie codzienności w białostockim getcie. Uczestnicy zostają podzieleni na grupy zadaniowe. Każda z nich otrzymuje różnorodne materiały dydaktyczne: fragmenty pamiętników z białostockiego getta, wspomnień przedstawionych w książkach, tekstów źródłowych, fotografii. Zadaniem uczestników jest stworzenie mapy mentalnej, która będzie związana z jednym z tematów: Życie codzienne w getcie, Na obrzeżach normalności albo dotykanie normalności, Relacje międzyludzkie w getcie, Sytuacja dzieci i młodzieży w getcie. W oparciu o zebrane informacje uczestnicy konstruują rozbudowaną definicję słowa ,,getto”, biorąc pod uwagę różne aspekty: historyczny, socjologiczny, kulturowy.
Warsztat prowadzi Anna J. Kloza.

Heroiny w żydowskim ruchu oporu
Podczas warsztatu młodzież poznaje biografię niezwykłych żydowskich kobiet, które brały udział w ruchu oporu po aryjskiej stronie: Broni Klibański, Lisy Czapnik i Chajki Grossman. Uczestnicy otrzymują archiwalne fotografie dziewcząt i ich pierwszym zadaniem jest stworzenie fikcyjnej biografii każdej z nich. Następnie, korzystając z różnorodnych materiałów źródłowych, dokonają próby odpowiedzi na pytania: Dlaczego było to możliwe, iż dziewczęta mogły brać udział w ruchu oporu w getcie białostockim, będąc po aryjskiej stronie? Jakie zadania wykonywały? Jakie czynniki ułatwiały im, a jakie utrudniały realizację powierzonych zadań? Jakie emocje, uczucia, refleksje towarzyszyły im podczas pracy? Jak zakończyły się ich powojenne losy? Uczestnicy warsztatu przedstawiają efekty swojej pracy w wybranej przez siebie formie (np. mapa mentalna, kolaż, opowiedzenie losów postaci z jej perspektywy). Końcowa dyskusja jest próbą odpowiedzi na pytanie: Dlaczego powinniśmy pamiętać heroiny białostockiego getta.
Warsztat prowadzi Anna J. Kloza.

Bohaterowie bez broni w ręku
Warsztat skierowany jest do starszych uczniów (III klasy gimnazjum i licealistów). Celem zajęć jest zapoznanie młodzieży z historycznym i społecznym kontekstem ratowania Żydów w czasie II wojny światowej. Na podstawie analizy fragmentów wybranych filmów fabularnych uczestnicy poznają szeroką gamę postaw Polaków wobec ludności żydowskiej. Natomiast przy użyciu schematu drzewa decyzyjnego i analizy SWOT konfrontują się z polską perspektywą dylematu – Czy pomagać Żydom?, a także żydowską – Czy skorzystać z oferowanej pomocy?. W toku zajęć uczniowie mają możliwość, by zastanowić się nad motywacją tytułowych bohaterów bez broni, którzy zdecydowali się podjąć ryzyko pomagania Żydom. Zajęcia kończą się stworzeniem wspólnego projektu graficznego prezentującego moralne znaczenie decyzji podjętych przez osoby odznaczone medalem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata.
Warsztat prowadzi Mariusz Sokołowski.

Każdy z warsztatów trwa ok. 90 min.

Udział w warsztatach jest bezpłatny.

Liczba grup warsztatowych jest ograniczona - decyduje kolejność zgłoszeń.

Kontakt:
Katarzyna Niziołek
Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript. 

Prowadzący warsztaty:

Anna Janina Kloza – polonistka, działaczka społeczna, animatorka kultury. Absolwentka filologii polskiej na Uniwersytecie Warszawskim (filia w Białymstoku) i podyplomowych studiów dla absolwentów filologii polskiej na UwB. Pracuje w VI Liceum Ogólnokształcącym im. Króla Zygmunta Augusta w Białymstoku jako nauczyciel języka polskiego, a od 2011 r. jest również wicedyrektorem. Aktywnie działa na rzecz dialogu chrześcijańsko-żydowskiego, przywracania pamięci o Żydach podlaskich i Sprawiedliwych wśród Narodów Świata, interesuje się również edukacją międzykulturową i nauczaniem o Holokauście. Współpracuje z Operą i Filharmonią Podlaską – jest współautorką (wraz z M. Rusiłowicz) pakietu edukacyjnego związanego z musicalem „Korczak”. Uczestniczyła w wielu międzynarodowych szkołach, m.in w Yad Vashem w Izraelu, Berlinie, Nowym Jorku, Krakowie, Paryżu, Amsterdamie, gdzie zdobywała wiedzę na temat dziedzictwa żydowskiego i Holokaustu. W 2007 r. otrzymała Złote Klucze „Kuriera Porannego” za działalność społeczną, a także wyróżnienie w ogólnopolskim konkursie „Akcja akacja” za pracę na rzecz dialogu międzykulturowego. Laureatka Międzynarodowej Nagrody im. Ireny Sendlerowej „Za naprawianie świata” (2008), odznaczona Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski jako „Kustosz pamięci”. Od 2007 r. współpracuje z Fundacją UwB.

Katarzyna Niziołek – pracownik naukowo-dydaktyczny w Instytucie Socjologii Uniwersytetu w Białymstoku, gdzie prowadzi zajęcia z makrostruktur społecznych, socjologii narodu i grup etnicznych oraz kursy specjalizacyjne – między innymi ze społeczeństwa obywatelskiego, organizacji pozarządowych i nauczania wielokulturowości. Przygotowuje rozprawę doktorską na temat sztuki społecznej. Stypendystka The Clifford & Mary Corbridge Trust (University of Cambridge, 2009) i Podlaskiego Funduszu Stypendialnego (2012/13). Publikowała m.in. w „Pograniczu”, „Trzecim Sektorze”, „Przeglądzie Socjologii Jakościowej”, „Dekadzie Literackiej” i anglojęzycznym „Limes. Cultural Regionalistics”. Od 2005 r. pracuje społecznie na rzecz Fundacji Uniwersytetu w Białymstoku (od 2008 r. jako jej prezes). Jest także członkinią Oddziału Białostockiego Polskiego Towarzystwa Socjologicznego oraz European Sociological Association. Angażuje się w działalność społeczną w obszarze animacji kultury, edukacji nieformalnej oraz popularyzacji lokalnej historii i dziedzictwa kulturowego. W 2009 r. została nagrodzona w ramach akcji „Przystanek Młodzi” – „za dyskusje o wielokulturowości i tolerancji oraz za działania na rzecz historii lokalnej”.

Mariusz Sokołowski – socjolog, nauczyciel historii i wiedzy o społeczeństwie w Gimnazjum im. ks. W. Rabczyńskiego w Wasilkowie. Uczestnik i koordynator projektów poświęconych edukacji o wielokulturowości i lokalnej historii. Absolwent studiów podyplomowych „Nazizm – Holokaust – Totalitaryzm” oraz uczestnik międzynarodowych kursów z pedagogiki Holokaustu (m.in. w Yad Vashem, Domu Konferencji w Wansee, Memorial de la Shoah w Paryżu). W 2012 r. wyróżniony w konkursie im. Ireny Sendlerowej „Za naprawianie świata”. Z Fundacją UwB współpracuje od 2007 r., m.in. jako koordynator projektu „Uwiecznić Atlantydę” (2010).

Warsztaty są realizowane dzięki wsparciu finansowemu Urzędu Marszałkowskiego Województwa Podlaskiego oraz ze środków z budżetu Miasta Białegostoku.