Fundacja Uniwersytetu w Białymstoku

W związku z zaplanowaną na 4 października przez firmę STX Jamboree, organizatora festiwalu Pozytywne Wibracje, debacie ph. „Poznajmy się” poniżej przedstawiamy trzy tezy do publicznej, otwartej dyskusji, wyrażające stanowisko Fundacji Uniwersytetu w Białymstoku w sprawie redystrybuowania przez Miasto Białystok środków publicznych w obszarze kultury – dyskusji zainicjowanej 2 października przez środowisko pozarządowe akcją „Wydajmy nasze 2 i pół miliona z głową!”.

 

Po pierwsze, agencja STX Jamboree nie jest właściwym partnerem dla organizacji kulturalnych do rozmowy na temat wydatkowania środków publicznych przez Miasto Białystok w obszarze kultury, ponieważ nie jest dysponentem tych środków. Jest jednym z potencjalnych wykonawców zadań publicznych w dziedzinie kultury, takim samym, jak sygnatariusze listów „Wydajmy nasze 2 i pół miliona z głową!” i inne organizacje kulturalne, choć z niewiadomych względów traktowana jest przez Miasto w sposób wyjątkowy. Właściwym partnerem do takiej rozmowy jest samorząd lokalny, Prezydent, Wiceprezydenci i Radni, reprezentujący, podobnie jak organizacje pozarządowe, interes publiczny, społeczny, a nie ekonomiczny. To Miasto powinno zapraszać do dyskusji i konsultacji – na równych zasadach – organizacje (także te działające nieformalnie) i instytucje kulturalne, a wśród nich firmę STX Jamboree, a nie organizator festiwalu Pozytywne Wibracje występować w imieniu Miasta.

Po drugie, rozmowa o kulturze w kategoriach promocyjnych jest nieadekwatna do rodzaju działalności, o której mówimy. Organizacje społeczno-kulturalne, które włączyły się do akcji „Wydajmy nasze 2 i pół miliona z głową!”, podobnie jak inne organizacje pozarządowe, a często także nieformalne grupy obywateli, działając w sferze kultury i sztuki, edukacji, ochrony dziedzictwa kulturowego itd., realizują wartości pożytku publicznego. Promocja, na której skupia się STX Jamboree, dla nas jest narzędziem, a nie celem. Informujemy mieszkańców o naszych działaniach, by mogli w nich uczestniczyć – zwykle nieodpłatnie. Nasze cele definiujemy zupełnie inaczej, nie w kategoriach promocji, ale na przykład poszerzania dostępu do kultury i sztuki (co nie jest tożsame z poszerzaniem oferty kulturalnej, w czym niewątpliwie swój udział ma także festiwal Pozytywne Wibracje). Przedmiotem naszej troski i wysiłków jest dobro publiczne, zaspokajanie potrzeb obywateli, aktywność mieszkańców w sferze kultury. Osiągając te cele, budujemy pozytywny wizerunek Białegostoku, ale nasze działania mają sens ponadwizerunkowy. Rozmawiając o kulturze, rozmawiajmy więc o odpowiadających tej sferze zadaniach publicznych, a nie o promocji sprowadzającej kulturę do funkcji swojego instrumentu.

Po trzecie, podczas, gdy wszystkie miejskie organizacje kulturalne, aby pozyskać dotacje na swoje projekty i działania startują w otwartych konkursach ofert, de facto rywalizując ze sobą nawzajem (co nie przeszkadza nam we współpracy i nie psuje dobrej atmosfery wzajemnych relacji), STX Jamboree na niejasnych zasadach pozyskuje na festiwal „środki budżetowe” poza ww. konkursami. Działalność organizacji pozarządowych ma charakter niedochodowy, w przeważającej mierze opiera się na pracy społecznej członków, wolontariuszy i zarządów. Nie ma tu mowy o zysku ekonomicznym. Dlatego organizacje te są wspierane przez Miasto jako wykonawcy zadań publicznych w oparciu o przepisy ustawy o działalności pożytku publicznego i wolontariacie, choć wsparcie to często nie odpowiada rzeczywistym potrzebom finansowym realizowanych projektów (regułą jest przyznawanie środków mniejszych niż wnioskowane). Sposób finansowania festiwalu Pozytywne Wibracje nie tylko zaprzecza zasadom sprawiedliwej konkurencji, ale też wytwarza ogromną dysproporcję w obszarze redystrybucji środków publicznych „na kulturę”. Budżet dwudniowego, komercyjnego wydarzenia (w zasadzie dwóch wieczornych koncertów) przekracza wysokość wszystkich dotacji udzielanych pozarządowym organizacjom kulturalnym w danym roku, w tym organizatorom innych festiwali – muzycznych, teatralnych, literackich (takich jak: Up To Date, Białysztuk czy Zebrane) o porównywalnej do Pozytywnych Wibracji rozpoznawalności w środowisku lokalnym i poza nim (także zagranicą), ale w odróżnieniu od festiwalu Pozytywne Wibracje nie tylko o wiele bardziej dostępnych dla mieszkańców, ale też wyprzedzających go pod względem frekwencyjnym. Nie można też zapominać o codziennej pracy w sferze kultury – animacyjnej, warsztatowej, projektowej, edukacyjnej, informacyjnej itd. – prowadzonej przez lokalne organizacje, nie tylko w Białymstoku, ale w całym województwie, której znaczenie dla rozwoju w tej dziedzinie jest pierwszorzędne.

Z pewnością podczas czwartkowego spotkania organizatorzy festiwalu Pozytywne Wibracje i Pani Wiceprezydent Renata Przygodzka zechcą wyjaśnić niektóre kontrowersje związane ze sposobem jego finansowania. O znaczenie festiwalu dla miasta i jego mieszkańców warto by jednak zapytać nie tylko urzędników i organizatorów wydarzeń kulturalnych, ale – przede wszystkim – samych mieszkańców. Organizowanie w pałacowej oprawie „otwartej” debaty, w której biorą udział tylko zaproszeni „organizatorzy życia kulturalnego” woła o bojkot, od którego powstrzymuje nas tylko wola dyskusji. Naszym wspólnym celem powinno być bowiem rozwijanie postaw obywatelskich, wyrażających się w szeroko pojętym uczestnictwie w życiu publicznym, nie tylko w wymiarze politycznym, ale także kulturowym, kształtowanie wzorów aktywnego udziału w kulturze (zachęcanie do wyjścia poza rolę biernego odbiorcy-konsumenta) oraz włączanie mieszkańców do publicznej dyskusji na temat kultury i sztuki.

 

Pomimo wielu wątpliwości, weźmiemy udział w debacie organizowanej przez STX Jamboree. Fundację UwB reprezentować będzie Małgorzata Skowrońska, wiceprezes zarządu.

 

 

Katarzyna Niziołek, prezes zarządu Fundacji UwB

 

Białystok, 3 października 2012 r.