Fundacja Uniwersytetu w Białymstoku

3 lipca: otwarta debata nt. chłodni w Labalbalu

Fundacja Uniwersytetu w Białymstoku od 2009 roku prowadzi systematyczne działania animacyjne i wydawnicze ukierunkowane na zachowanie i popularyzację zabytków PRL oraz „odzyskiwanie” pamięci tamtego okresu. Wraz z wolontariuszami opracowaliśmy m.in. przewodnik po białostockiej architekturze lat 1945-1989 pt. „Ładniej? PRL w przestrzeni miasta”. W ubiegłym roku Prezydent Białegostoku nagrodził nas w kategorii ochrony dziedzictwa – za całokształt dotychczasowej działalności w zakresie popularyzacji historii miasta. Działalność tę chcielibyśmy kontynuować i rozwijać. Dlatego czujemy się w obowiązku, by zabrać głos w sprawie przyszłości chłodni. Uważamy, że wartość architektoniczna i historyczna tego obiektu powinna być bezwzględnie chroniona. Zabytki Białegostoku, nie tylko te „najnowsze” – takie jak chłodnia, są systematycznie niszczone, często wbrew sprzeciwom mieszkańców. Tymczasem obiekty tego typu mogą być z powodzeniem rewitalizowane, adaptowane do nowych celów, przywracane społeczności, co nie musi kolidować z ich ewentualną komercyjną funkcją. W przypadku ochrony chłodni zbiegają się ze sobą opinia ekspertów – architektów i urbanistów, oraz interes społeczny: wielu mieszkańcom miasta i tworzonym przez nich organizacjom, takim jak nasza, zależy na skutecznych i nowoczesnych działaniach ukierunkowanych na zachowanie lokalnego kulturowego dziedzictwa, którego częścią są obiekty architektoniczne, nie tylko te przedwojenne, ale także późniejsze.

Jako organizacji pozarządowej zależy nam także na uzyskaniu jak najszerszego społecznego poparcia dla inicjatywy ochrony chłodni. Dlatego postanowiliśmy wystosować w tej sprawie petycję – adresowaną do Prezydenta Miasta, miejskich Radnych oraz Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. Petycja będzie dostępna w kawiarni Labalbal od soboty 30 czerwca do wtorku 3 lipca. Wszystkich, którym nieobojętny jest los chłodni zapraszamy do złożenia pod nią podpisu.

3 lipca natomiast zapraszamy do Labalbalu na otwartą, publiczną debatę, w której udział wezmą m.in. architekci, urbaniści, zabytkoznawcy i przedstawiciele nauk społecznych – początek o godz. 18.00. Celem debaty jest nagłośnienie aktualnej konfliktowej sytuacji związanej z przyszłością budynku chłodni oraz przedstawienie argumentów przemawiających za jego ochroną. Dążymy do tego, by nie tylko eksperci, ale także mieszkańcy miasta mieli możliwość zajęcia popartego rzetelną wiedzą stanowiska w tej sprawie.

Zaproszenie do udziału w debacie przyjęli:

Budynek chłodni przy ul. Baranowickiej 113 powstał w latach 50. XX w., w czasie gdy dominującym kierunkiem w architekturze próbowano uczynić socrealizm – niejako na przekór tej tendencji. Chłodnia posiada bowiem cechy charakterystyczne dla modernizmu, takie jak: osiowa, trójczłonowa fasada z wyższą częścią centralną i niższymi bocznymi ryzalitami, zaokrąglone naroża ryzalitów,  szare szorstkie tynki podzielone gładkimi lizenami, gzymsami i opaskami otworów okiennych, rytmiczne rozstawienie okien, w tym okrągłych i wysokich, wąskich, dzielonych pionowo. Uwagę zwraca także maszt zamontowany na zwieńczeniu osi fasady, a wewnątrz budynku – kielichowe filary wspierające strop. Ze względu na te cechy obiekt stanowi symboliczny łącznik z architekturą okresu międzywojennego (podobny budynek w Gdyni powstał na przełomie lat 20. i 30. XX w.). Surowa forma, żelbeton, z którego został zbudowany, szare, szorstkie tynki i widoczne w materiale odciski szalunku pozwalają z kolei umieścić budynek w szeregu nielicznych w Polsce realizacji brutalistycznych (tzw. beton brut). Chłodnia do dziś zachowała swój pierwotny kształt (sic!), jej byt jest jednak zagrożony; dla jej ocalenia i rewitalizacji niezbędna jest ochrona konserwatorska.

Fot. Sebastian Wicher

Fot. Sebastian Wicher

Fot. Sebastian Wicher

Fot. Sebastian Wicher

Fot. Sebastian Wicher

Fot. Sebastian Wicher

Fot. Sebastian Wicher

Fot. Sebastian Wicher

Fot. Sebastian Wicher

Fot. Sebastian Wicher

Fot. Sebastian Wicher